ფესტივალის მერვე დღე _„ცის კარი“, „სამანიშვილის დედინაცვალი“

ნოდარ დუმბაძის მეოთხე საერთაშორისო ფესტივალის მერვე დღეს მაყურებელმა ორი წარმოდგენა იხილა. მაყურებელმა გაიცნო ბრაგის თეატრალური კომპანია სპექტაკლით „ცის კარი“ (რეჟისორი- ელენე მაცხონაშვილი) და თავისუფალი თეატრი სპექტაკლით „სამანიშვილის დედი(ს) ნაცვალი“. საგულისხმოა, რომ ორივე სპექტაკლში ასახულია რეჟისორების განსხვავებული ხედვა და ინტერპრეტაციები.

„ცის კარი“

ფესტივალის ფარგლებში ბრაგის თეატრალური კომპანიის სპექტაკლის სანახავად ჩოხატაურის კულტურის სასახლეში წავედით.
ელენე მაცხონაშვილი ის რეჟისორია, რომელიც არაერთი სპექტაკლიდან გვიყვება ნოდარ დუმბაძის ცხოვრებასა თუ შემოქმედებაზე, „ცის კარიც“ სწორედ ამის გამოხატულებაა. თავად რეჟისორი გახლავთ ინსცენირების ავტორი, რომელიც ეფუძნება ნოდარ დუმბაძის ჩანაწერებსა და მოთხრობებს. საინტერესოა, რომ სპექტაკლი მაქსიმალურად გამომსახველობითი ფორმებითაა გაჯერებული და ეს განსაკუთრებით გასაგებსა და მეტყველს ხდის. ყოველივეს კი განაპირობებს ის ფაქტორი, რომ წარმოდგენა სინთეზურია და პიესის კითხვის პარალელურად თოჯინების გათამაშებასაც ვუყურებთ (თოჯინების მხატვარი- ვახტანგ ქორიძე). მსახიობები, რომლებიც თოჯინებს ათამაშებენ, შესაბამის ხმებს გამოსცემენ, ამგვარი ეფექტი სანახაობრივად მეტად სასიამოვნო და დამაჯერებელია. სპექტაკლი თავისი შინაარსიდან გამომდინარე ძალიან ამაღელვებელი და სევდიანია. მიუხედავად იმისა, რომ მთელი წარმოდგენა მონოტონურად მიმდინარეობს, მაყურებელში აღვიძებს ერთგვარ განცდებსა და სენტიმენტებს. განსაკუთრებით ემოციური აღმოჩნდა ფინალური სცენა, სადაც გათამაშებულია სიკვდილის, დამარხვის სცენა. ფაქტია, ელენე მაცხონაშვილმა შექმნა საკმაოდ პირქუში ატმოსფერო და სცენიდან გვესაუბრა ისეთი ენით, რომელიც სასიამოვნოა, როგორც ბავშვებისათვის ასევე დიდებისათვის. ასევე უნდა აღინიშნოს სპექტაკლში არსებული ანსამბლურობა, მიუხედავად იმისა, რომ პიესას კითხვით აცოცხლებს ორი მსახიობი დანარჩენები კი ძირითადად ქმედითად არიან დატვირთულნი, თანაბარი მნიშვნელობა აქვს თითოეულის ხაზს.
აქვე აღვნიშნავ, რომ ფესტივალის ფარგლებში, ჩვენ კიდევ ვიხილავთ ელენე მაცხონაშვილის სარეჟისორო ნამუშევარს.

„სამანიშვილის დედი(ს)ნაცვალი“
ფესტივალის მერვე საღამოს კონკურსის მონაწილე თავისუფალი თეატრის დასი ვიხილეთ, რომლებმაც წარმოადგინეს დავით კლდიაშვილის ნაწარმოების მიხედვით დადგმული სპექტაკლი „სამანიშვილის დედი(ს)ნაცვალი“. სპექტაკლის რეჟისორი გოგი მარგველაშვილი გახლავთ. მოგეხსენებათ, დავით კლდიაშვილის თითოეული პიესა თუ მოთხრობა საკმაოდ ხშირად იდგმება ქართული თეატრის სცენაზე და თეატრთან დამეგობრებულ საზოგადოებას არაერთი სახის ინტერპრეტაცია ექნება ნანახი, თუმცა აღნიშნული სპექტაკლი ნამდვილად ახალი სიტყვაა ქართულ თეატრში და ვფიქრობ, რთულად მოიძებნება მაყურებელი, რომელსაც ნანახი დიდხანს არ გაჰყვება. პიესა საუკუნე ნახევრის წინ დაიწერა და რეჟისორები დღემდე ეძებენ სიახლეს. გოგი მარგველაშვილის ინტერპრეტირებულ წარმოდგენაში მოქმედება თანამედროვე სამყაროში ხდება.  ეს კი აისახება რეჟისორის თითოეულ გადაწყვეტაში: პერსონაჟები თანამედროვე ენით საუბრობენ, იყენებენ ტელეფონებს, კოსტიუმებიც მორგებულია მოცემულობას და ყველაზე მოულოდნელი რამ: პლატონ სამანიშვილი და ივანე გვერდევანიძე ხვდებიან „მაკდონალდსში“ და არა გზად, ცხენებზე მსხდომი.
გარდა ამისა, სპექტაკლში მკაფიოდ არის წამოწეული მეტად საჭირბოროტო პრობლემა. ფარისევლობა და მხოლოდ ზედაპირული რწმენა. მთელი სპექტაკლის განმავლობაში სცენის კუთხეში დევს ღვთისმშობლის ხატი, რომელსაც მკითხაობის, მკრეხელობის დროს აბრუნებენ, ამით რეჟისორი საზოგადოების დეგრადაციაზე მიუთითებს და ხაზს უსვამს მათ არასწორ ხედვასა და ქმედებას, რაც ადამიანის სულიერებისთვის დამანგრეველია. ასევე არ უნდა გამოგვრჩეს ის მნიშვნელოვანი დეტალი, რომ პერსონაჟები ღვთისმშობლის ხატს ეთაყვანებიან, ამის პარალელურად კი თავიანთი ქმედებითა და საუბრით, ეწინააღმდეგებიან ახალი ქმნილების შობას და ყოველივე ამის ფონზე ვლინდება თუ რა მხეცია გაღარიბებული აზნაური ადამიანი და როგორ შეიძლება სიღარიბეს დამონებული ადამიანი მორალურად დეგრადირდეს.
შემოქმედებითმა ჯგუფმა სრულიად ახლებური ენით გააჟღერა დავით კლდიაშვილის მნიშვნელოვანი ნაწარმოები. თავისუფალი თეატრის აღნიშნულ სპექტაკლში ძალიან ბევრი თემის, პრობლემის, ადამიანური ფაქტორისა და სიახლის ამოკითხვა შეიძლება და სწორედ ამიტომ, ძალიან სასიხარულოა, რომ ოზურგეთის ფესტივალზე წარმოდგენილი იყო კლდიაშვილის ახლებური ინტერპრეტაცია.
ჩემი აზრით, „სამანიშვილის დედი(ს)ნაცვალი“ ნამდვილად ერთ-ერთი მნიშვნელოვნად გამორჩეული სპექტაკლია საფესტივალო რეპერტუარში.
სამწუხაროა, რომ უცხოელი ჟიურის წევრები და სტუმრები, სრული სიზუსტით ვერ აღიქვამენ ნანახს, რაც, რასაკვირველია, იმოქმედებს შთაბეჭდილებაზე, სწორედ ამიტომ, ვფიქრობ, უმჯობესია სამომავლოდ გათვალისწინებული იყოს სუბტიტრები საერთაშორისო ენაზე.

ანა (ალექსანდრა) სულამანიძე

მსგავსი სტატიები