დუმბაძისა და კლდიაშვილის დღე

ავტორი ანასტასია ჩერნეცოვა

ნოდარ დუმბაძის V  საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალის IV დღეს  ნოდარ დუმბაძის   და დავით კლდიაშვილის მოთხრობების  სცენური ინტერპრეტაციები ვიხილეთ. პირველი სპექტაკლი წარმოადგინა ბორჯომის თოჯინების პროფესიული სახელმწიფო თეატრის „გუდული ბაბუ და პატარა უჩა“ (რეჟისორი- დიმიტრი ხვთისიაშვილი), ხოლო შემდგომ – „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (რეჟისორი- გიორგი კაშია).

ჯერ გავემგზავროთ ჩოხატაურის კულტურის სასახლეში, სადაც  ბორჯომის თოჯინების თეატრმა დიმიტრი ხვთისიაშვილის რეჟისურით  მაყურებლის წინაშე წარსდგა დადგმით- „გუდული ბაბუ და პატარა უჩა“, რომელიც დაფუძნებულია ნოდარ დუმბაძის მოთხრობაზე „უმადური“.

სპექტაკლი ძალზე ლაკონურია, მაგრამ მნიშვნელოვანი ისაა, რომ შემოქმედებითმა ჯგუფმა დროის მცირე მონაკვეთში  მინიმალისტურად, ყოველგვარი მიფუჩეჩების გარეშე  მოახერხა  მნიშვნელოვანი  საკითხების წინ წამოწევა, როგორიცაა წარმავალი და მომავალი თაობა, დროის მნიშვნელობა,  სიყვარული, მარტოსულობა, სიკვდილ-სიცოცხლე, ოჯახური მეხსიერება და ა.შ.

თემატიკიდან გამომდინარე, აღნიშნული დადგმა არაა განკუთვნილი პატარა ბავშვებისთვის, არამედ თინეიჯერებისთვის და მათზე უფროსი თაობის წარმომადგენლებისთვის.

დიმიტრი ხვთისიაშვილისთვის ეს არაა პირველი თოჯინური სპექტაკლი, თბილისის მოზარდ მაყურებელთა თეატრში როგროც უმცროსი, ისე უფროსი თაობის წარმომადგენლებს აქვს შესაძლებლობა მის მიერ დადგმული „რწყილი და ჭიანჭველასა“ და „ოტელოს“ ხილვა.

ვახტანგ ქორიძის მხატვრობა მაქსიმალურად გადმოსცემს  ნაწარმოებში არსებულ ატმოსფეროს, თავად თოჯინები კი,  ძალზე მეტყველნი არიან, ხოლო  მათ აჟღერებაში მნიშვნელოვანი როლი მიუძღვით მეთოჯინეებს (მარიამ ლომიძე, თამარ გელაშვილი, სალომე მიქელაშვილი, ირინა კუბანსკი, ალეკო სტეფანიანი, ბაქარ ლომიძე).

სპექტაკლის მუსიკალური გამფორმებელი თავად რეჟისორია. სწორედ გარკვეული ხმები და მუსიკა მნიშვნელოვნად განაპირობებს დადგმის ატმოსფეროს.

ჩოხატაურის კულტურის სასახლიდან გადავინაცვლოთ სამანიშვილების ოჯახში, რომელთა ამბავი ოზურგეთის თეატრის დიდ დარბაზში გაცოცხლდა.

გიორგი კაშიას სპექტაკლი „სამანიშვილის დედინაცვალი“ ალექსანდრე ქოქრაშვილის ინსცენირების მიხედვითაა დადგმული, რომლითაც პირველად იხელმძღვანელა გოგი მარგველაშვილმა და თავისუფალი თეატრში დადგა სპექტაკლი ოდნავ შეცვლილი სათაურით- „სამანიშვილის დედი(ს)ნაცვალი“. აღნიშნულმა დადგმამ ნოდარ დუმბაძის საერთაშორისო თეატრალურ ფესტივალზე 2023 წელს გრან-პრი მიიღო.

მართალია, ორივე რეჟისორი ერთი და იმავე ინსცენირებით ხელმძღვანელობდა, მაგრამ  მათ სპექტაკლებს შორის დიდი განსხვავებაა, რაც გამოიხატება თუნდაც იმაში, რომ გიორგი კაშიას დადგმა იწყება ბეკინას ცოლის  დაკრძალვით, სადაც მსახიობებს მხოლოდ კუბოს თავსახური მოაქვთ. საინტერესოა, სადაა თავად კუბო?

ორივე სპექტაკლში სიმბოლური დატვირთვა გააჩნია  ღვთისმშობლის ხატს, რომლის წინაშე პლატონი (გოგი გეგუჩია) და მელანო (სალომე ბუღაძე)  და სხვა პერსონაჟები მრავალ ცოდვას სჩადიან, თუ გოგი მარგველაშვილთან ცოდვების ჩადენისას აბრუნებდნენ, აღნიშნულ სპექტაკლში ეს არ ხდებოდა, მაგრამ სწორედ ამ ხატთან დადგმული სანთელი მოღრეცილია, რაც სავარაუდოდ მეტყველებს იმაზე, რომ სამანიშვილის ოჯახი არაა მყარი და ძლიერი, როგორც პერსონაჟთა რწმენა.

ასევე, პლატონი  ღვთისმშობელს უსვამს კითხვას – „ნუთუ, მართლა ხედავ ყველაფერს?“ რასაც მოსდევს ჭექა-ქუხილის ხმა, რაც კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს იმას, რომ სამანიშვილთა ოჯახი საფრთხეშია.

თუ „დედი(ს)ნაცვალში“  მელანო მკითხაობს, კაშიას სპექტაკლში კი  მკითხავის პერსონაჟია (ლანა ფიფია), რომელიც პლატონს  ბეკინას (ზურაბ ლაშხია) ოჯახურ მდგომარეობას უწინასწარმეტყველებს. მკითხავის პერსონაჟი კი შეგვიძლია პლატონის ერთგვარ შიშად აღვიქვათ.

თითქმის მთლიანი სპექტაკლის განმავლობაში ქელეხ- ქორწილის სტუმრები უფუნქციოდ მაგიდასთან სხედან, რაც ბადებს ბუნებრივ კითხვას, რისთვის ქმნიან ისინი ვიზუალურ ფონს?

ამასთანავე, დადგმაში დიდი ყურადღება ეთმობა ცრურწმენების თემა, მაგალითად მელანოს ეპნევა მარილი, რაც მასში შიშს იწვევს, რადგან მარილის დაპნევა კონფლიქტის მომასწავებელია.  შაფათაძეების ქორწილში  ჩანგლის დაცემისას  ყველა ღელვას იწყებს, რადგან მათ ეშინიათ ზედმეტი სტუმრების მიღებას.

მარინა დარასელიას ერგო ორნაქმარევი, უშვილო ელენეს როლის შესრულება. მართალია,  ეს პერსონაჟი ასოცირდება ტრაგიკულ პერსონასთან და ასეც არის, მაგრამ მარინა დარასელიამ თავის პერსონაჟს გარკვეული კომიზმიც კი შესძინა.

დათო ჩოგოვაძის არისტო ქვაშავიძე ბევრ  „მოძველბიჭო“ ქართველს (უფრო ქუთაისელს) მოგაგონებთ, რომლებიც სიდუხჭირის გამო საკუთარ მამიდას გასაყიდ საქონელივით ექცევიან.

დავუბრუნდეთ კითხვას, სად არის თავად კუბო? სპექტაკლის ბოლოს ამ  კითხვას პასუხი ეცემა აღმოჩნდება რომ მთელი სპექტაკლის განმავლობაში კუბო სცენაზე იყო, რომელიც სუფრით იყო დაფარული. სუფრა-კუბო სიკვდილ- სიცოცხლის მეტაფორაა. კუბო კი  თურმე ელოდებოდა თავის „მსხვერპლს“- ბეკინას.

სპექტაკლი დაიწყო და დასრულდა გასვენებით, რაც შესაძლოა იმის გამომხატველია, რომ ცხოვრება ციკლურია.

მსგავსი სტატიები